***CVCM: BS.CKII. Nguyễn Thị Hoan – Trưởng khoa Nhi

Tình trạng này đang gióng lên hồi chuông cảnh báo cho các bậc phụ huynh: RSV không phải chỉ là “cảm cúm thông thường”, mà có thể trở thành nguyên nhân gây viêm phổi, suy hô hấp, thậm chí đe dọa tính mạng trẻ nếu không được phát hiện và xử trí kịp thời.

Đặc điểm virus RSV là gì và đường lây như thế nào?

Virus hợp bào hô hấp (RSV) là căn nguyên phổ biến toàn cầu gây ra các nhiễm trùng đường hô hấp cấp tính ở trẻ, là nguyên nhân gây tử vong cao ở trẻ nhỏ dưới 5 tuổi trên toàn thế giới. Thông thường RSV sẽ xâm nhập vào cơ thể qua đường mũi, gây viêm niêm mạc đường hô hấp, khiến dịch đờm mũi tiết nhiều, đặc quánh dẫn đến bít tắc đường thở nguy cơ suy hô hấp. Sau khi virus xâm nhập vào tiểu phế quản gây các triệu chứng khò khè, thở nhanh, khó thở.

Bệnh thường xuất hiện vào thời điểm giao mùa, đặc biệt là mùa thu – đông hoặc xuân – hè. Đường lây của virus hợp bào hô hấp (RSV) chủ yếu thông qua quá trình tiếp xúc trực tiếp với dịch mũi, dịch nước bọt hoặc từ tay của người mang virus.

Thời gian virus RSV có thể tồn tại trong đường hô hấp của cả người bệnh lẫn người mang virus mà không có triệu chứng là trong khoảng 2 tuần. Đối với trường hợp người suy giảm miễn dịch, virus có thể tồn tại trong khoảng thời gian lên tới 6 tuần. 

Những dấu hiệu cần đặc biệt chú ý

    Sau khoảng vài ngày kể từ khi trẻ bị nhiễm virus RSV, các triệu chứng của bệnh sẽ bắt đầu có biểu hiện ra bên ngoài. Khoảng 1-2 ngày đầu, triệu chứng của bệnh tương tự như cảm cúm: trẻ ho, chảy mũi trong và có sốt. Khoảng 3-5 ngày sau bệnh có xu hướng nặng dần. Từ khoảng ngày thứ 6-7 trở đi, bệnh nhanh chóng thuyên giảm và biến mất. Trẻ thường khỏi hoàn toàn trong vòng 2 tuần với chức năng phổi được bình phục tốt.

Một số dấu hiệu nhiễm virus RSV ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ mà cha mẹ cần lưu ý bao gồm:

•  Sốt vừa hoặc sốt cao
•  Thở khò khè và chảy nước mũi nhiều;
•  Đau tai;
•  Thường quấy khóc, không nhanh nhẹn, người mệt mỏi, ngủ không ngon;
•  Bỏ bú hoặc bú kém, ăn kém;
•  Khó thở: Thở nhanh đi kèm triệu chứng rút lõm lồng ngực, ngưng thở khoảng 15 - 20 giây.

Hầu hết các trường hợp nhiễm virus RSV không đe dọa tính mạng. Tuy nhiên, nếu trẻ có biểu hiện bệnh chuyển biến nặng như khó thở, sốt cao hoặc môi và móng chuyển xanh tím, phụ huynh cần đưa trẻ đi cấp cứu ngay lập tức.

         Trong đó có một số yếu tố làm tăng nguy cơ nhiễm virus RSV ở trẻ, trẻ nhiễm bệnh thường sẽ có diễn biến nghiêm trọng và nguy cơ xuất hiện biến chứng cao ở nhóm trẻ:

•  Trẻ nhỏ hơn 3 tháng.
•  Trẻ sinh non, cân nặng sơ sinh thấp
•  Trẻ có tiền sử ngừng thở hoặc tím
•  Trẻ có các dị tật bẩm sinh liên quan đến tình trạng thở nhanh, thiếu oxy máu hoặc nhiễm độc như trẻ mắc các bệnh tim, bệnh phổi bẩm sinh,…
•  Trẻ thường xuyên tiếp xúc với khói bụi, nhất là khói thuốc lá…

Biến chứng nặng nề nếu không được xử trí kịp thời

Trẻ em có sức đề kháng và hệ miễn dịch chưa hoàn thiện, do đó, tình trạng trẻ bị nhiễm virus hợp bào hô hấp rất dễ trở nên tồi tệ và có nguy cơ đối mặt với biến chứng cao nếu không được chăm sóc và hỗ trợ như:

•  Suy hô hấp, viêm phổi, viêm tiểu phế quản
•  Viêm tai giữa
•  Hen suyễn
•  Một số biến chứng hiếm gặp khác: tràn khí màng phổi, xẹp phổi, ứ khí phổi

Cần làm gì để phòng ngừa trẻ nhiễm virus hợp bào hô hấp?

Hiện vẫn chưa có vacxin phòng ngừa virus hợp bào hô hấp. Tuy nhiên, việc thực hiện lối sống lành mạnh sẽ giúp trẻ giảm nguy cơ bị lây nhiễm RSV hiệu quả. Dưới đây là một số biện pháp phòng chống và ngăn ngừa sự lây lan của virus RSV:

•  Vệ sinh tay sạch sẽ cho người chăm sóc trẻ và tập cho trẻ rửa tay thường xuyên với xà phòng hoặc dung dịch khử khuẩn, nhất là trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh, hắt hơi, xì mũi.
•  Dùng khăn giấy che miệng, mũi khi ho và hắt hơi, sau đó vứt khăn giấy đã sử dụng và thùng rác và rửa tay sạch sẽ.
•  Hạn chế cho bé tiếp xúc với những người bị sốt hoặc cảm lạnh, đeo khẩu trang chống khuẩn cho trẻ khi đi đến những nơi công cộng.
•  Thường xuyên vệ sinh, khử khuẩn nhà ở, khu vui chơi và đồ chơi của trẻ.
•  Hạn chế cho trẻ dùng chung các vật dụng cá nhân với người khác.
•  Tránh cho trẻ khói bụi, nhất là khói thuốc lá.
•  Cho trẻ tiêm vacxin đầy đủ và đúng lịch theo khuyến cáo của Bộ Y tế.
•  Cho trẻ ăn uống đầy đủ, đảm bảo trẻ được cung cấp đủ chất dinh dưỡng và năng lượng để phát triển khỏe mạnh.

     Sự gia tăng nhanh chóng số ca trẻ nhập viện do RSV là hồi chuông cảnh tỉnh cho phụ huynh. Vì vậy khi trẻ có các dấu hiệu của bệnh, cha mẹ không nên tự ý dùng thuốc mà cần  đưa trẻ tới cơ sở y tế gần nhất để được thăm khám và điều trị.

Tác giả: Hà Trang